Giriş
Sosyal medya, günümüzde bireylerin ve toplumların en yoğun şekilde kullandığı iletişim araçlarının başında gelmektedir. Bu dijital mecralar, bireylere sınır tanımaksızın iletişim kurma ve düşüncelerini ifade etme özgürlüğü sunarken; aynı zamanda hukuki anlamda yeni tehditleri ve sorumlulukları da beraberinde getirmektedir. Özellikle hakaret, tehdit, şantaj, cinsel taciz ve kişisel verilerin izinsiz paylaşılması gibi suçlar, sosyal medya ortamında sıklıkla karşılaşılan eylemler haline gelmiştir.
Bu makalede, sosyal medya aracılığıyla işlenen suçlar ve bu suçlara karşı Türk Ceza Kanunu kapsamında öngörülen cezai yaptırımlar ile birlikte, mağdurların başvurabileceği hukuki yollar sistematik biçimde ele alınacaktır.
I. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’na Göre Sosyal Medya Aracılığıyla İşlenebilecek Suçlar
1. Hakaret (TCK m.125)
Kişinin onur, şeref ve saygınlığını zedeleyici nitelikteki paylaşımlar, hakaret suçunu oluşturur. Sosyal medya platformlarında yapılan yazılı veya görsel hakaretler de bu kapsamda değerlendirilir.
TCK Madde 125/1’e göre hakaret suçu, 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası ile cezalandırılır. Kamu görevlilerine veya devletin manevi varlığına hakaret durumunda ceza, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası olarak uygulanır
2. Tehdit (TCK m.106)
Bir kimsenin veya yakınının can güvenliğini tehdit etmek, suç işleneceği tehdidinde bulunmak sosyal medya yoluyla işlendiğinde de cezalandırılır.
TCK Madde 106/1’e göre, tehdit suçu 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Eğer tehdit, silah veya diğer ciddi tehdit araçları ile yapılmışsa, ceza 2 yıldan 4 yıla kadar artar.
3. Cinsel Taciz (TCK m.105)
Sosyal medya üzerinden gönderilen cinsel içerikli mesajlar, görseller ya da sözlü ifadeler bu suça örnek teşkil eder.
TCK Madde 105’e göre, cinsel taciz suçu 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Eğer taciz, mağdurun ruhsal sağlığını bozacak şekilde ağırlaştırılmış bir şekilde yapılmışsa, ceza 6 aydan 4 yıla kadar çıkarılabilir. Fiilin çocuğa karşı işlenmesi hâlinde altı aydan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
4. Şantaj (TCK m.107)
Bir kişinin, özel bilgilerinin paylaşılması tehdidiyle bir şey yapmaya veya yapmamaya zorlanmasıdır.
TCK Madde 107/1’e göre şantaj suçu, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve 5.000 güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır
5. Kişisel Verilerin Hukuka Aykırı Olarak Yayılması (TCK m.136)
İzinsiz fotoğraf, video veya diğer özel verilerin yayılması bu suça girer.
TCK Madde 136/1’e göre bu suçun cezası 2 yıldan 4 yıla kadar hapis cezasıdır.
6. Nefret ve Ayrımcılık (TCK m.122)
Bir kişiye ırkı, dini, cinsiyeti, siyasi görüşü vb. nedenlerle ayrımcı sözler veya ekonomik zarar vermek nefret suçunu oluşturur.
TCK Madde 122’ye göre fail 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır
7. Siber Zorbalık / Kişilik Haklarının İhlali
Siber zorbalık, kişilerin sosyal medya üzerinden sürekli olarak psikolojik baskıya maruz bırakılmasıdır. TCK’da doğrudan siber zorbalık suçunun tanımı bulunmamakla birlikte, bu eylem kişilik haklarının ihlali kapsamında değerlendirilebilir. TCK Madde 125’e göre, kişilik haklarına saldırı niteliği taşıyan bu tür davranışlar, 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası ile cezalandırılabilir.
8. Dolandırıcılık (TCK m.157–158)
Sahte sosyal medya hesaplarıyla haksız menfaat elde etmek, banka bilgisi toplamak gibi eylemler dolandırıcılık suçunu oluşturur.
TCK Madde 158’e göre, dolandırıcılık bilişim sistemleri, banka veya kredi kurumları araç olarak kullanılarak işlenirse, fail 3 yıldan 10 yıla kadar hapis ve 5.000 güne kadar adli para cezası alır.
9. Özel Hayatın Gizliliğini İhlal (TCK m.134)
Kişinin rızası olmaksızın özel anlarının, görüntülerinin veya seslerinin paylaşılması suç teşkil eder.
TCK Madde 134’e göre: Kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.
10. Kumar Oynanması İçin Yer ve İmkân Sağlama (TCK m.228)
İnternet üzerinden kumar oynanmasına olanak sağlanması suçtur. İnternet üzerinden kumar oynatmak, giderek artan bir şekilde suç teşkil etmektedir. Sanal kumar oynatma, cezayı artırıcı bir faktör olarak kabul edilir.
TCK Madde 228/3’e göre, suç bilişim sistemleri kullanılarak işlenirse, fail 3 yıldan 5 yıla kadar hapis ve bin günden on bin güne kadar adli para cezasına hükmolunur.
II. Sosyal Medyada İşlenen Suçlara Karşı Hukuki Başvuru Yolları
a) Ceza Soruşturması ve Suç Duyurusu
Mağdur kişiler, sosyal medya üzerinden işlenen suçlarla ilgili ekran görüntüsü, link, tarih-saat gibi delilleri toplayarak Cumhuriyet Savcılığı’na suç duyurusunda bulunabilir. Delillerin yeterliliğine göre savcılık soruşturma başlatır ve iddianame düzenleyerek kamu davası açabilir.
b) Saldırının Durdurulması, Önlenmesi ve Tespiti Davaları
Türk Medeni Kanunu uyarınca kişilik haklarına yönelik saldırı durumunda hukuk mahkemelerinde dava açılabilir. Hakimden; saldırının durdurulması, yayının kaldırılması, erişimin engellenmesi ve failin tespiti yönünde karar verilmesi talep edilebilir.
c) Maddi ve Manevi Tazminat Davaları
Sosyal medya saldırıları nedeniyle mağdurun psikolojik olarak yıpranması, toplum içinde itibarı zedelenmesi gibi nedenlerle Türk Borçlar Kanunu kapsamında maddi ve manevi tazminat talebinde bulunulabilir.
d) İçeriğin Kaldırılması ve Erişim Engeli Başvuruları
Mağdur kişiler, 5651 Sayılı Kanun kapsamında:
- Sosyal medya platformlarına doğrudan,
- Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK)’na,
- Sulh Ceza Hakimliği’ne
başvurarak hukuka aykırı içeriklerin yayından kaldırılmasını veya erişimin engellenmesini talep edebilir. Bu başvuruların hızlı yapılması, zararın derinleşmesini önleyecektir.
Sonuç
Sosyal medya, sunduğu özgürlük ortamı kadar, kötüye kullanıma açık yapısıyla ciddi hukuki tehditler de barındırmaktadır. Özellikle kişilik haklarına yönelik dijital saldırıların artması, hem cezai hem hukuki anlamda bilinçli bir mücadeleyi zorunlu kılmaktadır. Türk Ceza Kanunu'nda bu alandaki suçlara karşı caydırıcı yaptırımlar öngörülmüş; aynı zamanda mağdurlara özel hukuk kapsamında da etkin koruma mekanizmaları sunulmuştur.
Sosyal medya kaynaklı bir hak ihlaliyle karşılaşıldığında, ceza ve hukuk süreçlerinin birlikte değerlendirilmesi, delillerin eksiksiz toplanması ve uzman bir hukukçudan destek alınması büyük önem taşır. Zira dijital ortamda da hukukun varlığı, bireylerin yalnızca onur ve saygınlığını korumakla kalmaz; aynı zamanda sosyal güvenliği ve ifade özgürlüğünü sürdürülebilir kılmanın da temel güvencesidir.